واحد نگهداری و تعمیرات (نت) به‌عنوان یکی از بخش‌های حیاتی هر سازمان صنعتی، نقشی کلیدی در افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهبود عملکرد تجهیزات ایفا می‌کند. این واحد، مسئولیت حفظ و ارتقاء کارایی ماشین‌آلات و تجهیزات را بر عهده دارد و با اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و اضطراری، از خرابی‌های غیرمنتظره و توقف تولید جلوگیری می‌کند.
در صنایعی که از ماشین‌آلات پیچیده و زیرساخت‌های گسترده استفاده می‌کنند، اهمیت نگهداری تعمیرات به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشت، مدیریت موجودی قطعات یدکی، برنامه ریزی دقیق تعمیرات، و نظارت بر عملکرد تجهیزات از جمله وظایفی هستند که واحد نت را به یکی از ارکان موفقیت در سازمان‌ها تبدیل کرده‌اند.
وظایف واحد نت برای حفظ عملکرد تجهیزات
واحد نگهداری و تعمیرات وظایف متعددی دارد که به‌طور مستقیم بر سلامت و کارایی تجهیزات سازمان تأثیر می‌گذارد. وظایف واحد نت شامل موارد زیر است:
رعایت و اجرای قوانین ایمنی در نگهداری و تعمیرات تجهیزات
واحد نگهداری و تعمیرات باید تمامی قوانین ایمنی را در هر مرحله از کار رعایت کند که این شامل استفاده از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، ماسک، و کلاه ایمنی است. پیروی از این قوانین نه‌تنها سلامت کارکنان را حفظ می‌کند بلکه از بروز حوادث پرهزینه جلوگیری می‌کند. مدیران باید اطمینان حاصل کنند که تمام فرآیندهای تعمیر و نگهداری با رعایت استانداردهای ایمنی انجام می‌شود.
۲. نگهداری پیشگیرانه منظم و بررسی وضعیت تجهیزات
نگهداری پیشگیرانه منظم و بررسی وضعیت تجهیزات برای جلوگیری از خرابی‌های غیرمنتظره
نگهداری پیشگیرانه شامل بررسی دوره‌ای و منظم تجهیزات به‌منظور شناسایی مشکلات احتمالی قبل از وقوع خرابی است. این فرآیند می‌تواند شامل تعویض روغن، بررسی سیستم‌های برقی، و نظارت بر سلامت قطعات فرسوده باشد. مدیران باید این برنامه‌ها را منظم کنند تا از خرابی های ناگهانی جلوگیری شده و هزینه‌های غیرمنتظره تعمیرات کاهش یابد.
۳. عیب یابی و تشخیص سریع علل خرابی تجهیزات
عیب یابی و تشخیص سریع علل خرابی تجهیزات و سیستم‌ها به‌منظور تعمیر مؤثر
عیب‌یابی دقیق و سریع از اهمیت بالایی برخوردار است. این وظیفه شامل شناسایی و تشخیص علت خرابی تجهیزات است که به‌طور مستقیم بر زمان تعمیرات و کاهش هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد. مدیران باید از تیم های فنی بخواهند که از ابزارهای پیشرفته برای عیب‌یابی استفاده کنند و با سرعت عمل بالا مشکل را رفع کنند تا تولید متوقف نشود.
۴. به‌روزرسانی و نگهداری فهرست موجودی تجهیزات
به‌روزرسانی و نگهداری فهرست موجودی تجهیزات و وضعیت آن‌ها در سیستم مدیریت اطلاعات
مدیریت فهرست تجهیزات به‌روز، شامل تمامی اطلاعات از جمله وضعیت هر دستگاه، تاریخ تعمیرات و برنامه‌های آینده است. این اطلاعات باید در سیستم‌های مدیریت نگهداری ثبت و به‌طور منظم به‌روز شوند. مدیران باید اطمینان حاصل کنند که این فهرست‌ها دقیق و به‌روز هستند تا هر زمان که لازم بود، اطلاعات فوری در دسترس باشد.
۵. انجام تعمیرات جزئی تجهیزات و بازگرداندن دستگاه‌ها به وضعیت عملیاتی
تعمیرات جزئی باید به‌سرعت و با دقت انجام شوند تا تجهیزات به وضعیت عملیاتی خود بازگردند. این تعمیرات معمولاً شامل تعویض قطعات آسیب‌دیده یا رفع مشکلات کوچک است. مدیران باید از تیم نگهداری بخواهند که به‌طور مؤثر این تعمیرات را انجام دهند تا زمان توقف به حداقل برسد و تولید مختل نشود.
۶. مدیریت و تخصیص بودجه واحد نگهداری و تعمیرات
مدیریت بودجه واحد نگهداری و تعمیرات به‌منظور تخصیص بهینه منابع مالی
واحد نگهداری و تعمیرات باید بودجه‌ای برای خرید قطعات یدکی، انجام تعمیرات و نگهداری‌های پیشگیرانه داشته باشد. این بودجه باید به‌طور دقیق و مؤثر تخصیص داده شود تا منابع به‌طور بهینه استفاده شوند. مدیران باید اطمینان حاصل کنند که هزینه‌ها تحت کنترل هستند و از هدررفت منابع جلوگیری می‌شود.
۷. بازرسی‌های دوره‌ای تجهیزات
بازرسی‌های دوره‌ای تجهیزات، ساختمان‌ها و محوطه برای شناسایی خطرات و مشکلات فنی
بازرسی‌های دوره‌ای به‌منظور شناسایی خرابی‌های پنهان یا خطرات احتمالی بسیار مهم است. این بازرسی‌ها باید شامل بررسی وضعیت سیستم‌های تهویه، برق، تجهیزات و حتی زیرساخت‌های ساختمان باشد. مدیران باید برنامه‌های منظم برای این بازرسی‌ها تنظیم کنند تا از بروز مشکلات بزرگ جلوگیری کنند.
۸. تست عملکرد تجهیزات پس از تعمیرات
تعمیر و ارزیابی تعمیرات تجهیزات و تست کارکرد آن‌ها پس از تعمیرات
بعد از انجام هر نوع تعمیر، باید تجهیزات تست شوند تا اطمینان حاصل شود که مشکل به‌طور کامل برطرف شده است. این شامل انجام آزمایش‌های عملکردی و ارزیابی دقیق است. مدیران باید پیگیری کنند که هیچ‌گونه نقصی در سیستم‌ها باقی نمانده و عملکرد آن‌ها بهینه شده باشد.
۹. تکمیل وظایف نت طبق زمان‌بندی مشخص
تکمیل وظایف نت برنامه‌ریزی‌شده طبق زمان‌بندی مشخص و بدون تأخیر
وظایف نگهداری و تعمیرات باید طبق زمان‌بندی منظم انجام شوند. این وظایف باید به‌طور دقیق طبق برنامه‌های از پیش تعیین‌شده پیش روند تا هیچ‌گونه وقفه‌ای در روند تولید ایجاد نشود. مدیران باید از تیم خواسته که به برنامه‌های زمانی پایبند باشند و هرگونه تأخیر را کاهش دهند.
۱۰. رعایت کامل مقررات ایمنی و بهداشت
رعایت کامل مقررات ایمنی و بهداشت در تمامی مراحل نگهداری و تعمیرات تجهیزات
تمامی کارهای مربوط به نگهداری و تعمیرات باید مطابق با مقررات ایمنی و بهداشت محیط کار انجام شود و شامل استفاده از تجهیزات محافظتی، پیروی از قوانین مربوط به محیط زیست و اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی است. مدیران باید اطمینان حاصل کنند که تمام کارکنان به این قوانین احترام می‌گذارند تا خطرات به حداقل برسد.
۱۱. نصب و راه‌اندازی تجهیزات و سیستم‌های جدید
نصب و راه‌اندازی تجهیزات و سیستم‌های جدید با رعایت دستورالعمل‌های فنی و ایمنی
نصب تجهیزات جدید باید طبق دستورالعمل‌های فنی انجام شود. این فرآیند شامل بررسی شرایط محل نصب، اتصالات و تست‌های اولیه است. مدیران باید اطمینان حاصل کنند که نصب تجهیزات جدید هیچ‌گونه مشکل ایمنی ایجاد نکند و طبق استانداردهای فنی انجام شود.
۱۲. نظارت بر کارهای ساختمانی
نظارت بر کارهای ساختمانی، تعمیرات و بهسازی‌های محیطی مرتبط با تجهیزات و زیرساخت‌ها
نظارت بر تعمیرات و بهسازی‌های ساختمان و زیرساخت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این نظارت‌ها باید شامل بررسی شرایط ساختاری، تأسیسات و تجهیزات باشد تا اطمینان حاصل شود که هیچ‌گونه خطری برای عملکرد تجهیزات وجود نداشته باشد.
۱۳. تمیزکاری و نگهداری تجهیزات و تاسیسات
تمیزکاری و نگهداری تجهیزات و تاسیسات به‌منظور افزایش کارایی و طول عمر آن‌ها
تمیزکاری منظم تجهیزات و تاسیسات می‌تواند کارایی دستگاه‌ها را افزایش دهد و عمر مفید آن‌ها را طولانی‌تر کند. این فرآیند شامل تمیز کردن فیلترها، سیستم‌های برقی و مکانیکی است. مدیران باید پیگیری کنند که این فرآیندها به‌طور مداوم انجام شود.
۱۴. ثبت سوابق مشکلات فنی، تعمیرات انجام‌شده
ثبت سوابق مشکلات فنی، تعمیرات انجام‌شده و نگهداری سوابق عیوب برای پیش‌بینی مشکلات آینده
ثبت و نگهداری دقیق سوابق تعمیرات و مشکلات فنی به مدیران کمک می‌کند تا روند خرابی‌ها را بررسی کرده و پیش‌بینی کنند که کدام تجهیزات نیاز به توجه بیشتری دارند. این اطلاعات باید در سیستم‌های مدیریت نگهداری ثبت شود.
۱۵. مونتاژ و دمونتاژ تجهیزات و سیستم‌ها
مونتاژ و دمونتاژ تجهیزات و سیستم‌ها در زمان تعمیرات یا تعویض قطعات آسیب‌دیده
مونتاژ و دمونتاژ تجهیزات در زمان تعمیرات یا تعویض قطعات آسیب‌دیده از دیگر وظایف واحد نگهداری و تعمیرات است. این فرآیند باید با دقت بالا و طبق دستورالعمل‌های فنی انجام شود تا از آسیب به سایر بخش‌ها جلوگیری شود.
۱۶. ارزیابی، تعمیر و نگهداری سیستم‌های لوله‌کشی و شبکه‌های مربوطه
تعمیر و نگهداری سیستم‌های لوله‌کشی و شبکه‌های مربوطه برای جلوگیری از مشکلات و خرابی‌ها
سیستم‌های لوله‌کشی نیاز به نگهداری منظم دارند تا از نشت و خرابی‌های بزرگ جلوگیری شود. ارزیابی این سیستم‌ها باید به‌طور دوره‌ای انجام شود و تعمیرات لازم به‌موقع صورت گیرد.
۱۷. مدیریت موجودی لوازم یدکی و تجهیزات
مدیریت موجودی لوازم یدکی و تجهیزات به‌منظور تأمین قطعات مورد نیاز برای تعمیرات به‌موقع
مدیریت مؤثر موجودی قطعات یدکی به‌منظور جلوگیری از تأخیر در تعمیرات ضروری است. این بخش شامل پیش‌بینی نیازها، تأمین به‌موقع قطعات و ذخیره‌سازی صحیح آن‌ها است.
۱۸. برنامه ریزی و زمان بندی دقیق تعمیرات و نگهداری
زمان بندی دقیق تعمیرات و نگهداری برای بهینه سازی عملکرد سازمان
اجرای دقیق انواع نگهداری و تعمیرات تجهیزات به‌منظور کاهش زمان توقف تولید بسیار مهم است. این فرآیند باید به‌گونه‌ای انجام شود که کمترین تأثیر را بر روند تولید بگذارد و تجهیزات در سریع‌ترین زمان ممکن آماده به‌کار شوند.
همین حالا بهره‌وری را افزایش دهید!
یک قدم تا کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری؛ دمو رایگان را دریافت کنید و تجربه کنید که چگونه پرگار می‌تواند تحول عظیمی در مدیریت نگهداری و تعمیرات شما ایجاد کند.
تعداد برنامه ریز واحد نگهداری و تعمیرات به ازای هر پرسنل فنی چقدر باید باشد؟
به‌طور کلی، نسبت تعداد مسئولان به تعداد پرسنل در واحد نگهداری و تعمیرات باید به‌گونه‌ای باشد که تمام وظایف به‌طور مؤثر و بدون وقفه انجام شود. در تعیین تعداد مسئولین یا مدیران برنامه ریز در واحد نگهداری و تعمیرات، معمولاً برای هر ۳۵ تا ۵۰ نفر پرسنل فنی یک برنامه‌ریز نیاز است. این عدد بر اساس استانداردهای عمومی و هندبوک‌های نگهداری و تعمیرات است، ولی به عوامل مختلفی همچون پیچیدگی تجهیزات، فرهنگ سازمانی و تجربه فرد برنامه‌ریز بستگی دارد. در سازمان‌هایی که دارای سیستم‌های مدیریت و برنامه ریزی پیشرفته‌تری هستند، ممکن است نیاز به تعداد کمتری از برنامه‌ریزان باشد.
مهارت‌های مورد نیاز برای مسئول واحد نگهداری و تعمیرات
مسئول واحد نگهداری و تعمیرات باید ترکیبی از مهارت های فنی، مدیریتی، و تحلیلی داشته باشد تا بتواند وظایف این واحد را به بهترین شکل انجام دهد. این مهارت‌ها شامل موارد زیر هستند:
آشنایی با فناوری‌های نوین
تسلط بر نرم افزارهای مدیریت نگهداری و تعمیرات یا Computerized Maintenance Management System به اختصار CMMS و سیستم های مدیریت دارایی سازمان (EAM: Enterprise Asset Management) ضروری است. این ابزارها به بهینه سازی فرآیند های نگهداری، ثبت سوابق تعمیرات، و مدیریت موجودی قطعات یدکی کمک می‌کنند.
برای مثال می‌توان از استفاده از نرم افزار CMMS برای برنامه‌ریزی تعمیرات پیشگیرانه و جلوگیری از خرابی‌های غیرمنتظره استفاده کرد.
مدیریت پروژه و منابع انسانی
توانایی مدیریت تیم های فنی، تخصیص منابع، و برنامه ریزی پروژه‌های تعمیراتی از جمله مهارت‌های کلیدی است. مسئول واحد باید بتواند پروژه‌های نگهداری و تعمیرات را به‌صورت کارآمد مدیریت کند و از هماهنگی بین تیم‌ها اطمینان حاصل کند.
برای مثال: برنامه‌ریزی و اجرای یک پروژه تعمیرات اساسی (Overhaul) با حداقل تأثیر بر تولید.
حل مسئله و تصمیم‌گیری سریع
در مواقع خرابی‌های غیرمنتظره، مسئول واحد نت باید توانایی تحلیل سریع مشکل، شناسایی علت آن، و اتخاذ تصمیمات مؤثر برای کاهش زمان توقف را داشته باشد.
به عنوان مثال: در صورت خرابی یک دستگاه حیاتی، اتخاذ تصمیم برای تعمیر فوری یا جایگزینی موقت آن.
آگاهی از استانداردهای صنعتی و ایمنی
آشنایی با استانداردهای جهانی در زمینه نگهداری و تعمیرات مانند ISO 55001 و رعایت مقررات ایمنی و بهداشت محیط کار (HSE) از الزامات این نقش است. این مهارت به کاهش خطرات و اطمینان از انطباق سازمان با قوانین کمک می‌کند.
مثال: اجرای برنامه‌های ایمنی برای کاهش حوادث حین تعمیرات تجهیزات.
توانایی تحلیل داده‌ها و بهینه‌سازی فرآیندها
مسئول واحد نگهداری و تعمیرات باید بتواند از داده‌های مربوط به عملکرد تجهیزات و سوابق تعمیرات برای شناسایی الگوها، تحلیل خرابی‌ها، و بهبود فرآیندها استفاده کند.
به عنوان مثال: تحلیل داده‌های خرابی یک دستگاه و بهبود برنامه نگهداری پیشگیرانه برای جلوگیری از مشکلات مشابه در آینده.
مهارت‌های ارتباطی و گزارش‌دهی
توانایی تهیه گزارش‌های دقیق و ارائه آن‌ها به مدیران ارشد، و همچنین ارتباط مؤثر با تیم‌های فنی و سایر بخش‌های سازمان، از جمله مهارت‌های ضروری است.
برای مثال: ارائه گزارش خرابی‌ها و هزینه‌های تعمیرات به مدیران برای توجیه بودجه موردنیاز.
چالش‌ها و مشکلات رایج واحد نگهداری و تعمیرات
واحد نگهداری و تعمیرات ممکن است با چالش‌های متعددی روبه‌رو شود که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم تخصیص بودجه کافی برای نگهداری و تعمیرات باعث کاهش کیفیت خدمات و طول عمر تجهیزات می‌شود.
تیم‌های فنی ممکن است به آموزش‌های کافی دسترسی نداشته باشند که این می‌تواند بر کیفیت تعمیرات و نگهداری تأثیر بگذارد.
عدم دسترسی به قطعات یدکی به‌موقع می‌تواند باعث تأخیر در تعمیرات و افزایش هزینه‌ها شود.
نداشتن برنامه زمان‌بندی دقیق برای نگهداری پیشگیرانه می‌تواند باعث افزایش خرابی‌ها و کاهش بهره‌وری سازمان شود.
بهترین راهکارها برای بهبود برنامه‌ریزی واحد نگهداری و تعمیرات
برای بهبود عملکرد واحد نگهداری و تعمیرات، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد :
این نرم‌افزارها می‌توانند فرآیندهای تعمیرات و نگهداری را به‌صورت بهینه مدیریت کنند و از بروز مشکلات جلوگیری کنند.
تدوین برنامه‌های منظم برای انجام نگهداری پیشگیرانه و تعمیرات به‌صورت زمان‌بندی شده، تا از خرابی‌های غیرمنتظره جلوگیری شود.
ارتقای مداوم سطح مهارت‌های فنی تیم، به‌ویژه در استفاده از ابزارها و فناوری‌های جدید.
استفاده از سیستم‌های مدیریت موجودی برای تأمین و ذخیره‌سازی قطعات یدکی به‌صورت بهینه و سریع.
نتیجه‌گیری
واحد نگهداری و تعمیرات، قلب تپنده هر سازمان صنعتی است که تأثیر مستقیم آن بر بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش طول عمر تجهیزات غیرقابل انکار است. اجرای دقیق وظایفی مانند رعایت مقررات ایمنی، برنامه‌ریزی منظم تعمیرات پیشگیرانه، مدیریت بهینه موجودی قطعات یدکی و ثبت سوابق فنی، پایه و اساس عملکرد صحیح این واحد است. از سوی دیگر، نظارت بر تعمیرات و راه‌اندازی تجهیزات جدید، همراه با استفاده از ابزارهای مدرن و پیشرفته مانند نرم افزارهای نگهداری و تعمیرات یا CMMS و شیوه‌های بهینه، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از خرابی‌های غیرمنتظره جلوگیری کرده و انواع شاخص های نگهداری و تعمیرات را بهینه کنند. با تمرکز بر این اصول و بهره‌گیری از روش های هوشمندانه در مدیریت نگهداری و تعمیرات، سازمان‌ها می‌توانند نه تنها در کاهش هزینه های عملیاتی موفق باشند، بلکه بهره‌وری کلی و ایمنی محیط کار را به سطح بالاتری ارتقا دهند.
